Peths bòsques deth Comenge, ena vath deth Arbàs, en país d'Aspèth, peths bòsques de Barbasan, deth Barcodan o en país de capsús … que i ei eth cèrvi. Que s'installèc per çò de nòste après eth periòde glaciari dinc a 1000 m d'altitud. Gaston Fèbus, un ahuecat de caça, que'u descriu coma ua bèstia comuna. Pr'aquò, que va desaparéisher e serà pas arreïntroduït qu'en 1875. Malerosament, en 1955, ja n’i avia cap mès, que’n calec tornar alagar.

Eth cèrvi que pesa pas que 150 kg dambe ua talha de 1,40 m ath garròt. En temps vielh (Antiquitat), que podia èster mès bèth. Eth ivèrn, que’s pèrd eths arrams, çò que permetia aths nòstes ajòus d’arraspar-les e de minjar-les, qu’èra bon contra era caguèra ça’s pensavan.

Eras cèrvias que viven en tropas/ramadas(escabòt?). Ara fin de seteme e ath començar d'octobre, qu'ei temps entath cèrvi d’arrejúnher-las. En fin de jornada, quan eth solelh s’aplega, que brama a tot pèrder. Que pòt pèrder dinc a 20% deth son pes pendent aquera sason. Mès chut ! Caratz-vos ! Cap de perfum tanpòc ne vestits tròp vededers, qu'ei plan sensible e que vos sentiria.

Escotatz tanben eths gafets en calendari gascon : Pastorala calendari Gascon "Bèstias d'ací" 2025 -Seteme : Cèrvi (Cerf)

Qui sòi ? « Mair maishanta, pair gran, pelha nera, mainatge blanc » S’avetz trobat aqueste còp era responsa ad aqueras duas devinalhas cuelhudas en Savés peth abat Dambielle ? E tiò, qu’ei era castanha ! D’après eths especialistas, eth castanhèr qu’arribèc en Occitania dambe eths Arromans mès que i avia dejà ua soca de castanhèr endemica en eths Pirenèus. Ena China antica, eth castanhèr qu’ei plantat en autar deth diu deth Sòu e qu’ei simbèu de prevedença, pr’omor eth frut que s’amassa entà poder passar eth ivèrn.

En Vivarés o peras Cevenas, qu’acompanha era vita deths òmes : brèç, mòbles e caisha de mòrt, tot de castanhèr e castanha consomada ua bona part deth an…

En Comenge tanben, era castanha que tenguia bèra plaça ena alimentacion populara . Eras castanholatas de Sent Blancat, plantadas de castanhèrs, qu’èran renommadas. Que i hèvan tanben pèisher eths pòrcs, que se’n minjavan de totas eras mòdas e en tartas tanplan, e que se’n venia ath mercat de Montrejau. D’alhurs, aqueth vilatge, cap-lòc deth Nebosan, que’s ditz « Sent Blancat deras castanhas » o « deras campanas » entà diferencià’u de Sent Blancat d’Astarac, delà dera Gimona.

Era sason dera castanhada que va arribar lèu, aquera hèsta tradicionala, a casa o entre vesins, que sembla desbrembada. Pr’aquò, qu’ei un bon mejan de contrar Halloween e de crear liader sociau.

Aquera pèrta d’interès entara simplicitat e eth bejonh d’exotisme que’n ditz pro dera nòsta societat… Se vos venguen demandar bonbons entà Totsants, balhar-les castanhas grilhadas o boridas, que seràn contents ! Que serà tostemps mens dolent que « tisana de castanhèr » o « tisana de mata » a mòda de pedagogia... Pas solide que Françoise Dolto hora estada d’acòrd dambe aquera pedagogia, mès era expression qu’ei encara presenta ena lenga populara sens èster practicada quan e’s parla de mestrejar un mainatge tròp capbord. Dambe era castanha, pas bejonh d’aplicacion entà saber eth temps que va hèr, entà saber eth temps que va hèr, que cau agüeitar : « eth temps dera hoguèra, era arribèra, eth temps dera castanha, era montanha » (Marie Madeleine de Pas, Sent Avantin). E en aguardar en tala o tala direccion, que vedem eth temps que va hèr segon s’ei clar o entrumat.

Ua castanha qu’ei tanben quan quauquarren de susprenent o de fòrt mos ei anonciat : «aquera novèla que m’a fotut ua castanha », autrament dit que m’a dat un patac o que m’a estomacat, tocat ... Ua castanha que pòt èster ua emocion mès que vos pòt tanben tocar fisicament se quauqu’un vos balhar un còp de punh o un brave tum, qu’ei ua castanha. Que diguem que va castanhar quan ua batsarra s’aprèsta... Justament Claudi Nougaro qu’ac canta, en Ô Toulouse : « Ici  même les mémés aiment la castagne » E vosauts, s’aimatz era castanha ?

Bonas castanhadas a totes e botatz-vos-i vin !

Quan i a ua glèisa, un portau de pati o un aute monument de daurit, de cau tostemps anar lunar laguens, sabem pas jamès ço que podem trobar.

Ath bèth miei deras pèças, aquera capèra de Sent Pèr d’Arès (Havars, en Togés (31)), que sembla coma eras autas vista de dehòra. : un cloquèr paret, un petit cementèri ath torn e ua maison detràs. Qu’ei classada monument istoric e quan entram laguens, que comprenguem ce perqué...

Aquera capèra, bèth temps a glèisa parroquiala, qu’ei deth sègle XVII e bastida sus basas romanicas. Eth son major punt d’interès qu’ei eth son plafond de husta a petites caishons de 1696 caperats de pintruras floralas.

Malerosament o erosament qu’ei tostemps barrada, en dehòra deth dia dera Sent Pèr o deth ser de Nadau, se i voletz entrar, que cau demandar ath ofici de torisme de L’Isla de Haut o anar trucar ena maison que i ei detràs. Se prenguetz eth camin deth lac de Havars/Sent Andrèu, a é minutas en vuetura, passeratz en quartièr dera Abadia on veiratz quauquas traças dera abadia Lumen-Dei (Lum de Diu) ena paret de ua bèra granja.

Talhèr de conversacion entaths que parlan un bricalh, fòrça, dambe passion o coma pegasses eth occitan e qu’an hame d’arretrobà’s entà partatjar eth plaser de charrar e d’escambiar sus subjèctes variats ena lenga deth país. En tota simplicitat e en un ambient descontractat : que parlam de tot, mès en gascon ! Un moment unic e importent que balha vita ara lenga, en un eisharamat de mots, de gèstas e d’expressions, que mos arregalam, vénguetz-mos véder e en tot béver un còp, solide que i passeram un bon moment !

Animat per Matiu Fauré.

Arrensenhaments, inscripcions :
lacafetiere.aurignac@gmail.com / 06 76 68 59 43

Basat sus eth occitan tau coma e’s parla ací en Comenge, era lenga ensenhada que’s noirís deras collectas hètas en Comenge e en Coserans, entà arretrobar eths mòts de tot dia ! Aqueth talhèr qu’ei un moment conviviau qu’abareja discussion, jòcs e exercicis, visitas, intervencions o autas activitats creativas que permeten de hèr chorrar eth gascon de faiçon ludica e activa, e en tot descobrir o tornar descobrir ua cultura amagada o maumiada...

Alternància entram descobèrta e explicacion dera lenga e oralitat blossa.

Animat per Matiu Fauré

Prètz : 130€/an (prètz en baishar)

Organizacion : M.J.C. de Sent Gaudenç, en partenariat dambe Eth Ostau Comengés.

Contact : 05 61 94 66 45 / info@mjc-st-gaudens.org / https://www.mjc-st-gaudens.org /
mathieu.faure@ostaucomenges.org

Cine paraulas "Soirée de soutien au Cinéma Les Variétés"

Projeccion deth film en gascon, sos-titolat en francés

Eth vin de casa (46 mn, Jean-Paul Ferré, Renaud Lassalle - 2013)

Sinòpsis :S’aqueth país n’ei pas conegut pera qualitat deth son vin, bèth temps a, guaireben cada maison qu’avia era sua vinha, e mèma, a bèths còps, eras suas vinhas. Ué, fòrça que son estadas arrigadas mes que’n sobra encara bèras uas, mercés a quauques ahuecats. Dambe aqueth film, qu’aprengueratz ce qu’ei un hautin, que descobriratz eth nom deths òrdes locaus, que veiratz ce quin cau entreténguer era vinha, ath long dera annada, que seguiratz eras etapas dera fabricacion d’aqueth « vin petit » e bilhèu, qu’auratz hame de tastà’u. Mes ací, atencion, qu’auratz besonh de tres mans entà’u béve’u : un entà ténguer eth veire, e duas entà arrapar-vos aths barròts dera cadièra !

Escambi en prenséncia d’Eth Ostau Comengés e tasta-vin.

Organizat peth Cinemà Les Variétés en partenariat dambe Eth Ostau Comengés

Espectacle, en gascon e en francés, de condes deth Comenge, deth Coserans e dera Val d’Aran dambe Joan Pau Ferré e Domenge Barés.

Organizacion : Cercle Occitan de Carbona e deth Volvèstre.

Bal tradicionau dambe  Bròc e Bruch, eths musicians deth talhèr deths Dançaires de Bossens, ath benefici dera associacion entara sauvaguarda dera abadia de Comalonga.

Talhèr setmanèr de danças occitanas organizat peths Dançaires de Bossens.

Nivèu confirmat eth 07/10 / nivèu debutant eth 14/10.

Organizat peths Dançaires de Bossens

Contact e informacions : 06 74 97 35 10 / 05 61 90 16 72.

Organizat peths Amics d’Aulús e dera Valea deth Garbet.

Arrensenhament : Estelle entaths Amics d'Aulús e dera Valea deth Garbet 07 50 52 77 17

Ara descobèrta deth Coserans de ger, d’aué e de deman per Gérard Tougne e Jean-Paul Ferré, autors de Histoire du Couserans, un pays pyrénéen méconnu